Tanım : Taksim ortak mülkiyet olarak tasarruf edilen taşınmazların her ortağın payına karşılıklı olarak ortaklara tahsis edilmesi işlemidir.
Taksimin Şartları :
Taksimin yapılabilmesi için aşağıdaki hususların bulunması gerekir : Taksime konu taşınmazların toplu mülkiyet (iştirak hali) veya hisseli mülkiyet (müşterek) olarak tapu kütüğüne tescilli olması.
Miras taksimi dışında taksime taşınmazdaki bütün ortakların katılması.
Yapılan taksim sonucu her ortağa müstakil veya hisseli olmak üzere bir taşınmazın isabet etmesi.
Taksim taşınmazların parçalara ayrılması (ifrazı) ile aynı işlem olmayıp, ortaklık kapsamına giren taşınmazların ortaklar arasında paylaşılmasıdır. Ayrıca taksimi yapılacak taşınmazların tümünün de aynı nitelikte olması şart değildir. Farklı nitelikteki (mesken , tarla, bağ gibi ) taşınmazlar da birlikte taksime konu olabilecektir.
Örneğin ;
Yapılacak taksim sonucu her ortağa müstakil bir taşınmazın düşmesi
Taşınmazların bir kısmının müstakil,bir kısmının da hisseli olarak taksimi.
Taşınmazların ifraz edilerek (parçalara ayrılarak) ifrazen oluşacak her bir parçanın müstakilen ortaklara taksimi.
İfrazen oluşacak parsellerden bir kısmının müstakilin,bir kısmının hisseli olarak taksimi.
Taksimde Önemli olan husus miras taksimi dışında bütün ortakların taksime katılması ve taşınmazların tümünün taksime konu olmasıdır.Taşınmazlardaki bir kısım hissenin taksimi bu sebeple mümkün değildir.Ancak taşınmazlardaki hisseler karşıklı olarak trampa edilebilmektedir.
İstenen Belge ve Bilgiler :
Taksime konu olacak taşınmaz malların varsa tapu senetleri, yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge veya malikin sözlü beyanı,
Taksim konusu taşınmaz malların ortak maliklerinin veya yetkili temsilcilerinin fotoğraflı nüfus cüzdanları veya pasaportları,
Ortak maliklerin ikişer adet 6 x 4 cm. büyüklüğünde son altı ay içinde çekilmiş vesikalık fotoğrafı,
Akitte taraflardan biri veya ikisi vekille temsil edilmiş ise, ayrıca temsile ilişkin belge,
İştirak halindeki mülkiyet olarak kayıtlı taşınmaz mallarda (müşterek mülkiyete dönüşmemiş veya muris adına kayıtlı) taşınmaz mal malikinin tüm mirasçıları arasında noterce düzenlenmiş ve mirasçıların fotoğrafını taşıyan onaylı taksim sözleşmesi gereğince, (Sözleşmede mirasçılara tescil isteme yetkisi verilmiş ise her biri kendisine düşen taşınmaz malın tescilini isteyebilir. Tescil yetkisi yoksa, bütün mirasçıların tescil isteminde bulunması, bu mümkün olmadığı takdirde tescil için mahkemeden karar alınması gerekir.)
Müşterek mülkiyete yönelik taşınmazların pay sahipleri arasında aynen taksiminde, tam maliklerin bizzat veya yetkili temsilcilerinin katılımıyla resmi senet düzenlenmek suretiyle; ifrazen taksim işleminde ise, kadastro müdürlüklerince düzenlenecek derişiklik beyannamesiyle birlikte yine tüm maliklerin veya yetkili vekillerinin katılımıyla resmi senet düzenlenmek suretiyle taleplerin karşılanması.
İşlemin Mali Yönü :
492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı tarifenin (6. a, b, c) pozisyonlarına göre; Taksim, terekeye dahil taşınmaz malların, kanuni ve mahsup mirasçılar arasında aynen ve ifrazen yapılacak ise veya imar parselasyon planları uygulama sonucu şuyulanan parsellerin pay sahipleri arasında rızaen veya hükmen yapılmakta ise, taşınmaz malların genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usu1 Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle bulunacak değerden) az olmamak üzere beyan edilecek değerleri üzerinden binde 6 oranında tapu harcı,
Müşterek mülkiyete konu olan taşınmaz malların ifrazen veya hükmen pay sahipleri arasında aynen veya ifrazen taksiminde taşınmaz malların genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerlerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usu1 Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle bulunacak değerden) az olmamak üzere beyan edilecek değerleri üzerinden binde 2,4 oranında tapu harcı, tahsil edilir.
Varsa, taşınmaz malların veraset ve intikal vergisi ilişiği kestirilir.
Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret ve Eğitim Katkı Payı tahsil ettirilir.
Taksime bazı örnekler :
Taksimde yaşı küçüğün durumu :
Mülkiyeti yaşı küçük ile velisi arasında müşterek olan taşınmazların aynen veya ifrazen taksiminde işleme yaşı küçüğü temsilen bir kayyımın iştiraki ve işlemin Sulh hukuk mahkemesince tastiki gerekir.Ancak yaşı küçük ile velisi ve diğer hissedarlar arasında müşterek olan taşınmazların taksiminde veli ile küçüğe bir arada hisse vermek ,eskisi gibi aralarında müşterek kalmak şartıyla ve bu taksim sonucu yaşı küçük borç altına girmiyorsa yaşı küçüğü kayyımın temsiline ve bu işlemin hakimce tastikine ihtiyaç yoktur.
Taksimde Kanuni İpotek Hakkı :
Taksimden doğan alacaklar için taksimi yapan mirasçı ve hissedarlar lehlerine kanuni ipotek tesisini talep edebilmektedir.
Taksimin mahkeme kararı ile yapılması :
Taşınmazların taksiminde ortakların anlaşamaması halinde istenebilir.açılacak dava taksim ve izale-i şuyu davası olup söz konusu dava ortaklar tarafından bütün ortaklara veya mirasçılara karşı açılmalıdır.Bu konudaki kesinleşmiş mahkeme kararının tapu sicil müdürlüğüne ibraz edilmesi halinde tapu kütüğünde gerekli tescil işlemi yapılacaktır.Miras Taksimi
Miras taksimi ölen bir kimseden mirasçılarına intikal eden taşınmazların mirasçılar arasında paylaşımıdır. Muristen intikal eden hisseli taşınmazlarda taksime mirasçılar dışında diğer hissedarların katılması zorunlu değildir. Ancak bu halde de taksime tüm mirasçıların katılması gerekecektir. Bir kısım mirasçının kendilerine intikal eden taşınmazlardaki miras paylarını karşılıklı değiştirmeleri, taksim olarak değil, trampa olarak kabul edilmektedir. Ayrıca miras taksimine terekeye dahil tüm taşınmazların dahil edilmesi zorunluluğu da bulunmaktadır.
Miras Taksim Sözleşmesi :
Taşınmazların taksimi için tapu sicil müdürlüğünde buna ilişkin resmi senedin tanzimi gerekir. Ancak miras taksiminde taksim sözleşmesinin tapu sicil müdürlüğünce düzenlenmesi zorunlu olmayıp,mirasçı veya bunların temsilcileri sözleşmeyi noterde düzenlettirebilirler. Noterde düzenlenmiş miras taksim sözleşmeleri genelde aşağıdaki gibi hususları içermelidir;
Düzenleme şeklinde tanzimi.
Mirasçı veya temsilcileri kimliğinin nüfus hüviyet cüzdanı, pasaporta göre tespiti.
Tarafların fotoğraflarının bulunması.
Şekil noksanlıklarının olmaması.(mühür,imza gibi)
Taksime konu taşınmazların açıkça belirtilmesi yapılan taksimin açık ve anlaşılır olması.
Tescil hususunun yer alması.
Miras taksim sözleşmesinin, tapu sicil Müdürlüğü’ne ibrazı ile ayrıca resmi senet tanzim edilmeksizin işlemin tapu kütüğüne tescili yapılmaktadır. Miras taksim sözleşmesinde tescil için mirasçılardan birisine ayrıca yetki verilmiş ise bütün mirasçıların tapu sicil müdürlüğüne müracaatları zorunlu olmayıp tescil hususunda yetki verilen mirasçının talebi üzerine işlem yerine getirilmektedir. Ancak taksime konu taşınmazların mirasçılar arasında intikali önceden yapılmışsa ayrıca intikal işleminin yapılması gerekecektir.
Miras taksim sözleşmesinin mirasçılar arasında yazılı şekilde yapılması :
Miras taksim sözleşmesi, tapu sicil müdürlüğü veya noterde düzenlenebileceği gibi mirasçılar isterlerse, kendi aralarında yazılı şekilde miras taksim sözleşmesi tanzim edebilirler.Ancak bu halde mirasçıların imzaları noterce onaylanmışsa ,tüm mirasçıların imzaların bir kısmı noterce onaylanmışsa,imzaları onaylanmamış olanların tescili talep etmeleri gerekecektir.
Ayrı tapu sicil müdürlüklerinde kayıtlı taşınmazların taksimi :
Bu halde taşınmazların kayıtlı bulunduğu tapu sicil müdürlüklerinin birisinde işlem yerine getirilir. Bu durumda işlemi yapacak tapu sicil müdürlüğünün diğer müdürlüklerden tapu kayıt örneği ve gerekli diğer bilgi ve belgeleri isteyerek yetki alınması gerekecektir.
Miras taksim sözleşmesi noterde düzenlenmiş ise, sözleşme, taşınmazların kayıtlı bulunduğu tapu sicil müdürlüklerine ayrı ayrı ibraz edilerek tescil talebinde bulunulur. Tescili tüm mirasçılar, sözleşme veya vekaletname ile ayrıca yetki verilmiş ise yetki verilen mirasçı tapu sicil müdürlüğünden talep edecektir.
Mirasçılar dışında bir kişiye vekalet verilmişse,tescili vekil talep edebilecektir.
İpotekli taşınmazın taksimi :
Aynı hissedarlara ait birden fazla taşınmaz müşterek veya müteselsil ipotekli olup da, ifraz olmaksızın taksim edilirse, ipotek bütün taşınmazlar üzerinde olduğu gibi bırakılmaktadır. Aynı hissedarlara ait birden fazla taşınmaz, müşterek ve müteselsilen sorumlu olmaksızın yarı ayrı ipotekli olup da, aynen taksim edilirse, ipotek bununla yükümlü hissedar ve hissedarlara isabet eden taşınmazlara aynen nakledilmektedir. Her iki halde de ipotek alacaklısına tapu sicil müdürlüğünce bildirimde bulunulacaktır.
